TITOLO: A storia du Oca e daa Rubinia

Ghe ‘na Rubinia duè ga cuméncia a strǻǻ Castan
La gǻ a pél tüta rugǻǻ
ma le bona anca mo da fǻ ul so lauǻ.
La regǻla umbria:
i so frǻschi ul frescu i fæn
i so radisi aa tèra tegnan francǻǻ

Ghè n’oca sü a strǻǻ
la sa guǻrda indrè par capì due’ ca l’è
la pǻr nü tropi scroca,
ma l’è diventǻǻ n’oca speciǻl
la vangiuu a cursa dul pǻliu,
da ültima le sguǻǻ fin prüma

A rübinia la moi i so frascheti
l’è cunténta che a so amisa la vingiüü
ma a sudisfaziuň la tegn un po’ scundüü.
Lè da pochi paol,
a fǻ sintii a so vus la gǻ vargogna,
la pǻrla dumǻ’ sa ghe bisogna

U oca la capii nu sa ghe capitǻǻ
Innanzi e indrè la suguta caminǻǻ,
tacǻǻ a lè ghe un gran fracǻs:
génti ca sbǻti i maň
génti ca vusa, ca sbǻti i pe
e la camina inanzi e ‘ndre

Cun una vus fina fina
la ciama u oca a rubinia,
l’è müsica sintila parlǻ
i fraschi la fǻ balǻ,
la ga fǻ i cumpliménti
danazi a tuti a génti.

La sa férma u oca,
la sa gira, la sbǻti i ǻi
la sgoa su sempar pusè.
Daa scima daa rübinia
la capii a veritǻ:
sénza amis sa sém al mundu a fǻ?

TITOLO: Gheu py da lugòniga
Chel ca so fò pulitu

Fòsi ciapò dul prufym dul byter
cal sa daslengua in dul padalotu.
Li tacòò, ul brødu da biancustòò e ginøgiu
sa l’e giò cal vò… sinti ma ’l barbota!
A scigula, che un mumetu fò
la ta fò piangi i øgi spyzì i maan,
triòò giò fina fina, le drè a gni dulza: la sa fò bela.
L’e le a diti quan l’e ua da vervi i man.
Adési! Sy, sveltu!
Una brancòò a co e yna par ul padalotu.
I fungi c’ai rian daa muntògna tra Lyin e Vares,
in a mol, in gia mò muasiti: storgìai e metai den.
Adési che ul risu l’è bal lystru e al vøi da bee,
dòghi un bel bycer da vin bun e scultal ca ‘l canta.
L’e alegar, l’e sy da gir. E quan c’al gò sedi ancamo,
Fòl minga inrabì: un cazù da brødu par fòl igni buun.
Trysal sempar cunt ul cygiò da legn, pian pianiin.
Te da ureghi biin.
Smorz’ ul føgu, furmòi da gròna e byter fregiu.
Fòl dundò, fòl sultò. Ma sta tenti a burdagòsi nu.
Adési sì ca ghe prunta a puesia.
E ul co al sgua indrè a la dumeniga da misdì,
a cò daa tò nona, quandu te sei piscinin.

TITOLO: A me maéstra

Prum da utubar mila-nocén(t)-setanta
Tra des minüti a campanela la canta.
Uň an da scöa le drè cuminciå,
le diferènti da u aň pasåå.
Ghe pü matina e basua e giuedì a cå
må dul lünedì al sabu dumå’ fin ul disnå’.
Por fiò! Quatr’ur da fìia satåå giò,
faghi impréndi saå catifå’,
Ma som maéstra da vint ån e pusè
nisuň cun mi la da vanzåå indrè!
Una térza a go in maň
sperém da manåi luntaň.
Ghe den da tüti i quålitå:
visqual, intreghi, chi gå sta såia nü…
Tanti völti gan podu pü
Sa sènti caminå, pås giå’ stråchi
“Sineta, te rii cunt ul cafè laci?”
“Nu, da a “capogruppo” man dumandåå
e mi som ‘gnü chi a ciarcåå”
Man tiå’ drè anca chel,
sul tåul ghe giå lå ul burdel:
cårti, fìrmi, urganizaziuň
in dul cò a go den un balurduň
E a fiň ma cåscian giò tüti i dulur da co,
sa preséntan par maň a Italo ‘sti balos
cun un pichiň da grupu in dul gos
“ A maestra da sua la dìì da manågal a lè
La burdagåå tüta a cadrega dananzi e da drè”
Mi a fo svéltu: i me ögi in fåcia ga piantu
In un pår da minüti al dascantu.
L’è quås ua,
i me robi a tiu a proü;
ga ria ul maestar noü
Da a basitålia al vegn,
a lauå’ pulitu ga tegn
Chi ghe bisogn da nuità,
ben rivåå a chi o så purtå’’
Mo l’è ua giüsta
Bidèla paegias: nün maestar a vérvam a porta
ti scüscia a campanela cun tüta a to forza
Tai lå’, i vedu. Vignì chi, chi tüti!
Va che béi bartuloti cunténti!
Su sui scåi, da burlå giò ste ténti.
Scårpi lustar, culzeti bianchi,
man rasantåå, oungi taiåå
Sui spal a cartela, insema a pen e tacuiti
ghe den a voia da vanzåå fiuìti
“Buon giorno signorina Luigia”
Che magoň!
A me etå’ ma ciåpa anca mo a emozioň.
A cüntu se in chi tüti e trénta,
adés sum cunténta.
Dem den ca l’è ua.
Mitesi in fià : tusan danazi, mas-ci da drè
Val giuru:
chel an chi saå’ pusè bèl da chel indrè.

TITOLO: U arcubalénu

Un’űgiåda da Sò l’éa gnű dén in da stanza dul Duardinu, ma lű l’éa giå dasadå…a
spicéa ul Sò da tròpi dì. In da sò vàal sarå dén di muntågn, l’éa piuű tantu in da
űltima salmåna e i ögi grisi dul fiö séan scunfundű cunt’ul culur dul ciél.
L’ha fåi un surisu, ‘ndandu in còntru a finèstra, quandu ul Sò sbiaå l’ha cuminciå a
sculdål. Le curű giò di scåi da cå végia in dué ch’al paséa a stå, parché al saéa da
truå a sò nona satå giò tacå a finèstra, intrusciå a få ’n quéi còs.
“Ciåu nòna! ” Al ga vuså.
“Sòn ménga sturna, magatél!” L’ha rispundű lè in tan ca la ridéa: ” té sé lavå sű
préstu stamatina! Vén chi a satås giò ca t’ho préparå a culaziòn.”
Ul duardino al ga dåi trå vulantéa. Durant’invérnu, quan l’éa cå in dul sò paés, al
sugnéa a stå, a marmélåda da nòna e ul låci magnalå da café, che dumå lé la ga
cuncédéa e cal o féa sintì grandu: u òm da cå.
Sa ricurdèa dul nònu apéna apéna, l’éa mòrtu da quåtr’ån, quandu lű ga néa dumå
sés. L’űnica ròba dul sò nònu ca gh’éa vanzå in dul cò, l’éa ul parlå in dialétu
inséma a nòna: l’éa bun nu da få divèrsamènti. Pö ché l’òm lå al guardéa ul sò
naudu e al ridéa parché l’éa scunfundű, alua al ripétèa a rasòn in itaglian.
Ul nònu al ga diséa sèmpar da ‘mparå ul dialétu e tignì a tradiziòn, ca l’é ‘mpurtanti
ricordå e turnå ai témpi ‘ndrè par stå al mòndu pulitu anch’inchö. Inscì, quandu ul
nònu l’é ‘ndai in ciél e ul Duardinu la paså a prűma stå da par lű ‘nsema a nòna, la
fåghi ‘mparà ul dialétu. A nòna la piangiű da cuntantéza.
“Nòna ché paola té mé ‘nségni incö?” Al ga ciarcå una matina ul sò naudu.
“Séu dré panså da diti ‘na röba…un pruérbiu ché ul tò nònu ga piaséa ripéti
quandu, dòpèu i giurnå da piö, ga ‘ngéa föa ul Sò.”
Ul Duardinu a scultéa, anca sa l’èa dré pastrűgnå ul pan cunt’a marmélåda da fighi,
spantagandu dapartűtu. “Dai nòna ché mi ta scultu!” e cun’una bucà la fåi föa méza
féta biscutà. Cunt’un surisén, a nòna la cumincià a cűntåghi sű:
“Végala sű nu cunt’u åqua ca piö matina e sia,
anca sa la få gni a malincunia:
i rågi dul Sò, turnand’in dré, sa sciugliaan in di guti da rusò,
inscì té vpdaé i cului ché måi té ‘nmaginå.
Sé Diu vör
åqua e Sò ta vanzaan in dul cör”.
Ul Duardinu pa’n muméntu al sé farmà e cunt‘ a bocà piéna l’ha dumandà: “Nòna
sal vör dì?”. Lé, cuntènta, la rispondű: “Al vör dì ché lé nu tűl brűtu e catiu chél ca’l
ma tra giò ul muràl, al få pårto da vita e al pò manåti, sènza ca tél spéci, a scuprì
tanti méravigli. Guarda na dumå i aparénzi, cérca da guardå anca ché ca té pò nu
vidé “.
Pö, cambiandu a céa e sènza lasåghi ul tèmpu al fiö da fiadå, la ‘nfrűscå sű: “Dài

Duardinu dasciulas! Sa la da spiciåti quantu a Sufia? La saå giå sòtu a pianta dul
fågiu!” “Dèm nòna! Parchè o sèmpar da stå ‘nséma a lé? La ma töi in gir e la ma
disi ca som un bartulotu! ” Al sé lumantå ‘ntan c’al buféa.
A nòna, sènza fås capì ca la gh’éa vöia da ridi, la ga casciå: “La ta ména in gir, ma
pröa a dimi…lé ménga sèmpar lå a spiciåti?”
“Si… e alua?” la sbrafuiå lű.
“Guårda ‘nanzi Duardinu! Magåri ti ghé piåsi, o nu? Sculta a tò nòna ca l’é tan mé
‘na tartarűga végia!”
“Cusé?” la burbutå ul fiö, in tan c’al lavéa sű da cardéga.
“Tél sé nu ché mi ga riu!” la sé vantå lé e la ‘ncominciå a få a måia, ‘ntan ché lű al
ga féa ‘na fåcia e al saréa dré a porta.
U èrba l’éa bagnå, ma’l Sò l’éa giå ‘nscì còldu da sűgå tűscòs. La vűsta, cunt’i
culzuniti vérdi e a maiéta bianca, cal o spicéa sot’ul fågiu. L’ha fåi scvéltu a ‘ndåghi
in còntra e, quandu l’é riå tacç, lé la salűdå: “Naigiåtu, séu dré ‘ndå in gnå, tè rivèi
pű!”
“Ciåu Sòffia!” lű al ga rispondű malaménti.
Sèn guardå da travèrsu e an cuminciå a caminå vèrsu ul buscu, lo féan sèmpar, sa
cascéan dén in méz’i pianti fin a sparì, i sűgűréan a giå e ciarcå par nién chiså
cusé.
Chél dì li, cunt’in co i paòl da sò nòna, ul Duardinu al taséa sènza rispòndigni, ma’l
féa da sòlitu, a Sufia cal ò turmentéa. Inscì lé, råbia parché al taséa, la da dåi un
bűtòn per trål in tèra, sènza penså ché lű al dűéa burlåghi a dòsu e tacåsi sű! In
bunbuå giò ‘nsema pa un tòcu e sén farmå in mézu a èrba, tűl bagnå e magnalå da
tèra.
Quandu al sé riprésu, ul Duardinu la űstu da pårti a lű a Sofia inbambulà; l’è sultà
sű da culpu e la cuminciå a vuså: “Sufia, Sufia!”
Lé, ca la riuscia pű a tratignisi, lé scupiå a ridi e la vértu i ögi. Ul Duardinu l’ha tiå ul
fiå sènza parlà, mal é la ga ciarcà: “Parché tè disi gnèn? Té ghé pagűa ché a tò
nòna la ta vusa dré parché sé magnalå?”
“Nu!” La barbutå lű.
“E alua?” L’ha rabatű lé, intan ca la tiéa su a schéna pugiandu i bråsci in tèra.
“i tö ögi al Sò i cambian ul cului.” L’ha dii lű cunt’una vus divérsa da a sòlita da
ciap’in gir.
Lé la fiså tanmé sa la vidéa pa prűma ölta, l’éa vanzå giò e i pumiti da fåcia in gnű
rusi, inscì l’ha sbaså i ögi cunt’un surisén.
Lű la guardå sudisfåi…forsi l’éa capì sa la uéa dì a nòna…al ga dài a man par űtåla
a léa sű e d’inlua la laså pű.

TITOLO: IN RICERCA

TITOLO: Ul påliu e a so magia

A Daiågu, ul mé paesém tacå a Milan,
tűti ai stan cunt’i man in man;
quandu pö ch’é ul Påliu, ogni dű ån,
sa fan vignì i afån.
Curi, curi, tűti prűm ai vöan rivå
ma a mé cuntrå, a Kruzeta, l’űltima ölta tűti a fragå
e a boca vèrta a fåi rastå.
Èm cuminciå malamènti
e tűti lan giå cuntèmti;
ma èm strangiű a zénta e i dénci
e gh’am fåi vidè ca sam ståi bòn da véngi.
Alua ho penså da få un pl da publicitå
e ho cominciå a telefunå.
“Ciåu Maria, ma té sté?
Son a Giuåna a to paènti,
ta telefuni par fåti vignì in mènti
che dumeniga prosima cumència un Påliu, té végn’a vidé?”
Lé propi bèl invidå a gènti a vidé chi robi chi;
catå l’ucasiòn par andå in strå a ciciarå
ta få andå indré cunt’a mènti a chi tèmpi lå,
quandu’l divertiméntu l’èa dumå chél li.
D’astå, quandu ul tèmpu l’èa bèl
a giűghéam in strå ai brűsi e al calimòn
saltéam a corda, a féam un po da burdél
fin’a quandu gh’èa prontu ul minestròn.
I tűsan e i giuinoti par incuntrås da nascundò
ai gh’éan dumå do ucasiòn:
i giustar a nosta fèsta e a prucesiòn.
Ga uéa pocu a fåmi cuntènti
bastéa giűgå in cumpagnia alégramènti.
Adès a manéa da vivi l’é cambiå,
a gènti l’é pű bitűå
a scambiåsi idee e sentimènti,
l’é dumå a tecnulugia che ai gh’an in mènti.
A ga disu al mé fiö “venchì can da parlåsi”
“måma a podu no, gh’ho da culégåsi.
Gh’é un såcu da amis che su Facebook ma spécian,

a posta l’é piena, tűti ma cércan”.
Par parlå nu dul celulår che sèmpar al sona,
o giå bèla che capì, par parlå cun ti ho da spiciå a völta bona.
I fiö incö in sèmpar da curza, in cumé i pűi
vöan tűscosi, in műi sagűi.
Ul Påliu però al få ‘na magia:
i fiö ai métan da pårti a tecnulugia,
sa tröan inséma tűti in cumpagnia
e sot’a bandèa, qualsiasi culur la sia,
giűgan, ridan e schèrzan in alègria.
Tűti bråi, chi pű chi ménu
l’impurtanti l’é partecipå:
tűti chi tåi can lauå
gan nu da sperå da vès pagå;
an da métisi in mènti ca l’é sé a gloria e a bona armunia
e’l fåtu da cès chi incö tűti in cumpagnia.
Adès am da få ‘na consideraziòn;
da quandu “ul balèn” l’é in man di giuan
gh’é sparì nu i discusiòn
ma ai finisan sèmpar cunt’una streta da man.
Uè fiö, ma racumandu, fé minga d’ingån
truémas tűti chi frå dű ån;
pudaèn cambiå i tèmpi, ul séndacu, i capitan,
ma nön sa traèm sèmpar in piåza cunt’ul cör in man:
sa truaèm tűti inséma a s’ciapå ul cò
par truå a maneå da purtå a cå ul Påliu ancamò.

TITOLO: Grazie, amis

U åqua la curi.
Dananzi di ögi gò chéla sia. Ståå. Ul Vilurés.
El mé amis: dűé ghé åqua a gèenti la guårda luntan.
A ridam. Lé nu parlå al vèntu.
Quanti parér in dul zűfűlå di fringuéi.
Paòl ché adès ai turnan in dré.
A rimiu stò fiűm.
A fisu st’åqua.
E cércu da guårda luntan.
A édu i mé ricòrdi, a édu i mé amis.
A édu ul mé paisö.
A famiglia. Tűta a mé vita.
Alua sòn nu da par mi!
Chiså mal é adès, ul mé paés.
Ga l’hò in òdiu, mag a vöu bén, al diséa ul puéta.
Sa òdiu a sa åmu.
Quanta pascènza!
U åqua la scuri. U åqua l’é vita.
Ma a vita sal’é?
Sa ménu via.
Ma végn in mènti ul paès,
i mé gènti ma turnan in mènti.
A tranquilitå di ròbi sèmplici, ma tantu bèi.
Un pò a fiådu anca mi.
Finalmènti.
Al sò nu sa la dűå, stò pérégrinå.
Ma ul mé panså al saå sèmpar lå.
Ògni rungél turénti mår ucéanu…
Dűé ghé åqua a gènti la guårda luntan.

A chél ca manca. Ma chél ca vår.
Cà. Amis.
Ul cò a sgòa.
Té sé måi da par ti.
Grazie, cår amis…

TITOLO: I mé dumandi

Piö. Fòrti. Dűé in tűti?
Lumbria pardű in daa nèbia,
a séntu nanca frégiu. Ma ogni guta,
chèla si!, la frűsta ul mé cör.
Tuscòs l’è farmå; magåri inlűsiòn.
Al sò pű in dűa stò, sa sòm, chi sòm.
Ma fòrsi chéstu l’ho måi saű.
‘Na guida là, in fòndu a scűu.
Al sò nu sa’l sia, ma’l vå bén,
al séntu.
L’é un ciår e scűu. Un cunili biancu.
Un schűsciå ögiu e vès dacordu.
Via! Dèm!
Eé, pan’då in dűé?
Fòrsi måi ò da saé chi sòm,
ma ché lå l’è ul Risèn…mal o disi ul cör.
Piö. Fòrti.
A védu ul maciåm in fòndu. L’è a guèra?
Ghé ménga da magòn,
ghé ménga da rűina.
Cå dòn campån, a vita ca riprèndi e la vå ‘nanzi.
Cuazòn!
Un sègn e sa partisi.
Ma ul Risém aò vamza. Sèmpar lì.
Al pår quåsi ch’al vör parlåmi.
Sta ölta i cå, i dòn, i campån ai cugnusu.
Cuazòn! Ghè nién c ata dubia!
Ier inchö duman chiså…
Anmò al sò nu chi sòm. Ma l’s sò ché måi al savaò: tròl
Dumandi.
Ma fòrsi adès un po al sò chi l’é òm.
In dul mé cör andaå ‘nanzi a piö, chéstu si ch’al sò.

Al ma piås nu, epűr l’è in scì. Epűr a vivu malgrådu mi (l’é bén o màl?)…
Ma chél biancu rågiu
Al vűtaå bén un quéi vön.
Ga cambia tuscòs; nién ga cambia.
Nanca u piö. Fòrti. E a nèbia…
Eviva!

TITOLO: A pagűa

“Don, don, andè durmì,
ghi giåldi i ögi da muì,
sa vuì nu credi che Dio va la manda,
guardè in l’öia, ga vegn giò a GAMBA!”
Scåpa, scåpa, ghe a gamba,
sia, matina e basua,
a tűti, sempar, la fa pagűa
A pagűa l’è ‘na gamba rusa,
la stramis, la få gni ingusa,
dumå pansåghi ca la ria,
ta påi da spiå via.
La gå nu nom, nanca suanom,
la sa presénta cun a fåcia d’un ol
Uno l ca te mai vűstu,
fuestu stes da a fioca in austu;
la ta ciåpa dré di spål,
la ta branca strécia strécia
e a inzigåti la cumència.
La gå i ögi da a gåta gnèra,
catii stes d’una gramåda su a tèra,
e i man bruti d’ul magnaň,
che i burdegan giå da luntaň
La gå i cavei stes d’ul fogu:
Giåldi, rusi, bisa bisoa, den e foa,
‘na bufåda, e chel ca te insugnåå a sgoa;
La gå a vus da a tempèsta,
quan che i nébi dananzi ga ria
e a rűm ga rabunba su a via.
D’un tugniň la gå a parsona,
quanta sűdizioň, l’ea måi in bona!
A guéra al manea,oman e fiou sa tignea.

Se u alårmi d’ul Marcora ga sunea,

chela l’ea pagűa vea
…

La stea den d’ul gosu dì e dì ,al paea ca l’ea
måi da finì

“Don, don, andè durmì
…
“

Ma che pagűa
…
Le ua nu da muc
åla lì?

Fe ‘na ridåda,
‘na bela cantåda,
ciarchè i agénti,
par ves tűti cunténti

A pagű
a sulteghi in cò,
feghi‘na fåcia e un’ola anmò,
cun forza vusèghi dré
schiscela sota i pè
E un tocu a olta a pagűa la smuntis,
la sa daslèngua, in gnen la finis
…

ghe pű da lo,
pű da magnaň
ei tugniti in là luntaň
…
Ga vanza chi una béla p
ås, ca l’è chela ca na piås.

TITOLO: IN RICERCA

TITOLO:  RICERCA IN CORSO

TITOLO: A prucesioň

Mågiu
L’è quasi staa,
udui da tèra bagnåå
udui da bundianza
ghe un paisaň c’al canta.
In gir dumå‘ ga rèsta
a pås dul dì da fèsta,
ul dì daa Prucesioň…
Stabasua la da paså‘,
svèltu! Ghe ul pugiö‘ da paagiå‘!
Chel pugiö‘ lì sul cantoň
C’al guårda dananzi a piåza
E da pårti ul Camaoň.
Mena chi un tauliň cunt a zanzalina
Fåi a cruscé daa zia Mentina,
la paagiå cunt ul cör e cunt i maň
par chii da adès e chii da dumaň.
Pogiaghi sua a me Madona d’Autu,
quåtar miculoti e du vås da fiui,
piaghi su ul co:
an da guardål in fåcia ul Signui!
Meti giò in tèra un po da bårbi di frå,
un pichiň da vèntu o få dundå:
vå che pizu sul műűr al få!
Che måraviglia! Al pår una incona
Da chi tåi pituåå cun sű a Madona.
L’è ul dopu misdì.
Ul so natåå dul tempuål
al piziga su a pèl
stes daa maň sculdåå.
Spicém a Prucesioň satåå giò
su una cadregheta sota al pugiö‘.
Disèm a quåi giaculatoria
e tri PaterAveGloria
…A fadiga le pasåå…
…i ogi e i bråscia i sa lasan indà…
Un muméntu…la ria,

sű dasedas:
sa vedi giå “le Figlie di Maria”!
Sa sènti a banda dul Cunö‘,
i tusån in guià dré cantå…
Canta, canta anca ti,
puncia foa a vusi forti inscì.
Ul Giuån daa Rusinelà
dananzi da tűti al vegn:
a soca bianca, il ruchetu rusa,
sa vedi che a fű ul priur ga tegn!
E dodré dènti, vestii, colui precisi,
man gionti, pasiti corti, ogi decisi:
cunsurei, cunfradii, tusån daa Pruma Cominiuň
tanti tűti insema, a stesa uaziuň.
Guårdai lì che tri barabiti:
Sté in fia insema ai Luisiti!
Catii me a pèsta i sugutan a sgiåcà in l’åia ul ruchetu celestar!
Udui da incènsu
…
Un tapè da rosi su a stråå
…

Giò il co me car fiö: ul balduchiň le già riåå.
Prega, prega, dumanda aűtu e pardoň,

dul Signui in tűti i mumènti ghem bisogn.

A műsica la vå pusé luntaň,

la mena dré a Prucesioň cun i gènti ca la ciåpa par maň.

Tanta gènti gas a
tåca dré, un quåi v’un al vå giå par ul so santé. L’é quåsi sia… A funzio
ň l’é giå finii
…

E ul pugiö‘?  Un qu
åi v’un lo saå guardå

å lasemal lì anca mo stanoci par i stèl:
lui sa curgaèn quantu le bèl!

TITOLO: Ul giűsu

Ga camina uno m in su a via,
ul co pardűű in pansò luntan,
i ricordi tignuu par man…
Ricordi ca sa curan dré,
pansò ca i rian cumé.
Al camina chel’om su a via,
e i culzoň sa scortan,
i cavei sa snerisan,
sui pe un par da zocuai,
a fåcia magnalåå da a voia da giuså.
Ga camina un fiò su a via
Par man a so måma
In dul piazòo al ria:
“Måma, måma, a marièta, a Marièta! “
“Su! Fèm sveltu ca go prèsa“
Gehe, sul cantoň, una purtina
d’una butega né granda né piscinina;
Da legn e da vedar, l’é un po scundűű
Ma a tűti i fiò la gehe sempar piasűű
Vèrvala! Va den!
Ta sbåti in fåcia
da udui una mescia:
pom, scigul, limuni,
‘na quåi banåna…e dulzi bumbuni…
Bumbuni caluåå da a lus dul finastrò
E che meraviglia i påsti dul muschiò!
In un mumèntu ga va via tucos
Gehe pu ul paiméntu da maduň,
gehe pu ul marmu crepåå dul bancoň,
via anca i caseti al muu pugiåå,
via i don in cua a spiciå.
Ga vanza dumà chi quåtar vasiti
pugiåå su al voltu:
in a purgatori da tentaziuň,
te faisi un bel soltu
e…via da cursa a paciå i bumbuni da nascundoň!
“Su fiò, go chi da spéndi un

öö, dimi sa te voi incò”
“a vou ul limun e ul s
űgu Insci a fo un bel giűsu.”
Ul giűsu…
…

Boca brusca, man ca tåca,

una guta su a m
åia,i culzoň burdagåå
…
Ma che sugu den dul limuň fundåå una,

do, tre ölti senza dasmeti e buu da cursa,

tűtu d’un fiåå l’è festa granda tűtu i dì, l’è una ridåna fåi da pårti;
ma l’é pus é boň buu in cumpagnia,par vidé chi prum ga ria.
Den da chel giűsu gehe tűti i non tèmpi indré; ul Daiűgu dul puedi dopu a
“Maìa”, di aståå cun i pat åti da ragulzà, dul tempu ål che, o genti, dul Cun
å al ria, da a pruma motu ca la fa spuntå ,di i Rugazioň, i Perdunanzi, a Prucesioň.

A guardå pulitu però in chel giűsu gehe den pusé a speranza da vanzò un po fiuiti,
con i ogi chi lusisan, sempar niti, cun i tribulazioň che i påan luntan e a voia da vivi incò,
sènza spiciò duman.
Da a “Marièta” ga ven foa un fiò
Ma uno m al camina in d’ul piazoò, i culzoň fin ai caigi slungåå, i cavei da grisu pituåå.

E i maň…
I maň da giűsi impiastråå

TITOLO: Una stråå da campågna

D’ul dì caratuni,
prufum di moi di muuni,
paisaň ca i mena a våca,
una quåi dona stråca,
rumur di zocuai di fiö,
udui da schisceta par mangiò
tanta gènti ca sa saluda,
ca la ciciåra,
quai vöň al tia drizu,
par pansò a un so radrizu.
D’aståå tèra buènta,
pulvra tűta sulevåå,
sasi ca spungi,
tèra sota i ungi,
un po da frescu dumà in ria a sciapåå;
ga canta i scigåi,
i farfåi i sbåtan i åi,
sotu a ‘na rűbinia
un vegiu al se slungåå
stråcu da a so giurnåå.
Se al pioo a carescia
l’è ‘na boza sula,
caminå‘ su èrba l’è
tűta ‘na scapula;
l’è inscì lunga
ca te se sènti ‘na furniga,
l’è stes d’una cuerta stråscia:
la pesa tantu e fregiu la cåscia;
da chi pochi che i vèn,
nisuň ga då trå,
a pålta la burdega,
la ta cunscia da sgiacå‘ in gnå.
E a sia? A sia…quanta puesia…
Aia fresca sua fåcia,
galiti da rusåå sui pe,
ga canta i lisignò,
ga lusis i lisiò…
In ciel ga brila una stèla:

ven sciå‘ ca da do un bel basiň
da der da a camåna dul “Bugèla”.

TITOLO: ‘Na curti

A porta: granda, forti, scűa …
Dumå a guardåla la få pagűa …
L’é stes d’un vèl spesu
Cal teň cuartåå
Un quåi cos da caozu;
E anca mo le stes d’una curnisa:
Se ul quådar le bèl
La podi nu vès lisa.
E alua…puncèmola cun forza,
vervèmola ‘sta porta!
Guardèm sa gehe drè
E vidèm ‘sta curti mal è!
In tèra gehe giò a rizåå..
..un quai fir d’èrba da chi e da là
…Uh che bèl frescu, che bèla umbria,
sa stati chi da a matina a sia!
Fèm un quåi pås,
guardèm un pò in gir…:
ca, stal, e pulé,
genti, vachi e pui…
‘Na folcia le tacåå sota al pugiò,
‘na résiga, inveci, le pena burlåå giò.
Da dré d’una tènda
Una dona le dré cusì…
Sű una cadregheta, föa d’una purtina,
‘na vegia lé dré durmì…
Sa sènti in du űltima cå
una spusa tűta radagå
parché la ga lì un fiuiň da baì…
tri fiö i curan in un cantoň,
i giűgan a tiås dré un toleň:
i ridan, i vusan, quåivuň al piangi,
quåivuň d’ol sa tåca deé i nos gambi…
In fundu, in che nol cantoň, ca la påi schisciå dré d’ul caratoň,
gehe una scåia a lumåga,
un pò cunsciåå pa a veritå,
la portas u dué ga stå
di genti apena riå,
in nu catii,
i gan tanta vöia da lauå.
D’un muméntu una vusi:
“Sapiň, Sapiň, te se cå?”
“Nu Maria, te sbagliåå,
le anca mo a föa,
le mu nanca da riå.“
Però avesi in tanti
ga sa å una quåi risia,
ma quanta cumpagnia,
quån vutås, quån cuås!
E che malincunia
Sa pènsam ai sii d’aståå,
tűti in curti satåå giò
cunt a nona ca la cűntea su:
” Se, dè, fiuiti… in di tèmpi indré…“
“Nona, nona, lea bèla,
cűntala anca mo, fåm un piasé!”

TITOLO: A giuntű

… l’é stes d’un fiur

Quandu ca le inanzi a aståå,

vèrtu, culuåå,

vivu e drizu;

al få mustra da fås vidé:

le propri bél a sé!

Al ta incanta:

Te se fermi a guardål e

Te ‘gna isi vöia da caazål.

Quanti ölti te le catåå sű:

Te gnű in mènti da a to spusa,

te fåi bèla a to cå,

te fåi cuntènta a to tusa,

te fåi vivi a tuba dul to på.

Al pår forti ul fiur,

ma le sitiu e delicåå:

una bufåda da vèntu

lo sgiåca lå,

cunt’u qua dul tempuål

al fa scèltu a megå,

sa le cuartåå d’un ål pisé grosu

al pudaisi sufagå.

Quandu le scűű

al sa sèra sű:

al pår cal gå pagűa

du tűtu chel cal cugnusi nu!

Ca öi ståga a dré,

stå atènti quandu cal få frediu

o quandu ca lå da bee:

lű la dà stå måi pegiu.

Beåta giűentű,

se stes d’un fiur…

Ta piås curi, ridi, scarzò …

Le bèl viditi a manea

ca te godi i to giurnåå.

Par ti le un fastidi vanzå indré,

te vuaisi eghi ul måsim,

alua te curi che in sé nu i to pé.

A vöia le sempar tanta,

ma di ölti ta manca

a custanza, ul saé, a forza

per riå pruma che ul fiå al sa smorza.

Den da ti gehe vanzåå un pichin

dul fiuin ca te se ståi;

ta piasais anmò giugå

e i ucasion te e låsi nu scapà;

te ste atenti però,

te gehe vergogna da fås catå!

Ma ul giugu pisé bèl

le chel da få u om,

par pruå a ves grandu e nient’ål.

Ta piås inventå tűscos da par ti,

te öi nu scultå chi

gehe giå paså su chela stråå li!

Beåta giűentű,

te se stes d’un fiur d‘ast Beåta giűentű,

Beåta giűentű,

bèl, vèrtu e culuåå…

Ma sta atènti

a chi ta sgiåca lå

a chi ta sufega,

a che ta få nagå…

TITOLO: Ul nostru påliu

Guardemas in gir…

Le nu bél ul nostru Daiågu

cun tűti i bandaeti sui co

ca i fan capì

ca sam der få ‘na festa

da chi pårti chi?

Sa ga pénsam pulidu

den da lui

ghe un tocu da nön

da cum a sém, da cum a vivam,

da cum a stém.

Pruém a pansò…

Ul bianco le nu ‘na tusa?

‘Na tusa quandu ca la batezan,

quandu ca la få a cumanion,

quandu ca la sa spusa.

In béi i nosti spusi!

Specialménti se una låcrima

la riga i bei faceti

inscì emuzionåå

che i sa daslanguaisan

cumé una guta

quandu ca ga raboti ul so

al mes da ustu,

ma frischi cumé ‘na rosa

al mes da mågiu

e profumåå da binisi.

Ul verdu le a simplicitå,

a simplicitå dul fiur,

daa fråsca, d’ul fil d’érba,

dul furmentu cal nåsi.

Le a simplicitå daa vita da paesi,

in dué ca i sa cugnusan quås tűti,

sa tröa chic a ta pårla dré,

che ca gå invidia,

che ca userva sa te fé,

ma anca chic a ta salűda,

chi che quandu te

ghe bisogn ta vűta,

chi c’algå piasé da f

å una rasunåda

e quandu cal ca tröa

al vuaisi sémpar parlå

di tempi indré.

Ul rusu le ‘na cant

Åda chii bei cantadi ca i oman i fean dul giurumen, al circul,

dul circulen;

se da nu chii di fio in sua via

intantu ca in der ‘ndò in gir

tűti in fia,

cunti i maestar o cunti i suer,

o anmò chii che Suor Ambrogina

la ma fea få

quandu che da a pasegiådaa gneam a cå:

“Daiågu, Daiågu le bel,

le bel in tűti i cantuni,

naranzi e limuni

naranzi e limuni

…”

Turches cumé i nostri fiö,

che incö i fan tűoos,

ma, cumé le sémpar ståi,

ti dåghi un balon

e un tocu da téra få nien sa le sfaltåå,

le‘n praestu o‘na rizåå,

te idaé ch’in bon

da stå li a giugå

i basui intreghi,

e i ta deé indré par ringraziårti

una bèla ridåda

ca l’é a pűse béla roba ca gehe.

Aragosta.

Che nom!

Ul på Luisò al saea nusa ian,

ma i måchin e i “teruni”

man fåi imprendìsa in cusé!

Al ma sembra da sintì

u alegarcicia

å di don che a matina i fan a spesa:

prima i fan finta che nanca al fuis, pö i guårdan in gir,

i uservan,i vöan saé, pö i t

åsan, i pénsan,

sa fan a so idea,

pronta par ves ripurtåå

a chela ca gehedre riå.

Quando ca edu ul blö

A prou un pò da nustalgia par ul témpu ca le pasåå…

te se ragoldi i fiurdalisi,

inscì pisciniti

in mes dul furméntu

ma inscì forti in dul cul

űi?

Al sambrea chi ean urgugliusi Da esaghi E che ai gh’ean vöia Da fåsi vidé. Incö ga ne pochi,

in i st åi purtà ignå,

sufragå dul prugrés;

an purtå der a tranquillitå

daa vita di curti e dii casin,

i man laså å chi i cumuditå

e ul vél da malincunia

ca sa podi léndi in di ögi d’una quå vegeta

satåå giò sota‘na porta.

Ades pruèm a mas

’ciò tűti i cul

űi: ga en föa una gran fésta,

una quåsi risia,

tanti ridådi,

i cantådi du űltam di,

i puesii daa Cårla,

i cåri,

a sfilåda,

i asniti ch’ai

påan cavåi,

a cuntanteza da truasi

tűti insema aa siia:

l’e ul nostru påliu,

 ul Påliu da Daiågu.

TITOLO: Un ricordu ‘nda memoria

M’a ricordu quandu l’ea ul tempu di cavaléi,
ogni matina m’a tuchea ciapå ul caratén
e andå pasén pasén
fin a Risén.

Gh’ea lå i muon pién da föia
e a guardai
t’ngnea vöia da sbucåi.

A ‘mpieniseam ul caretén svéltu svéltu
parché ul vegiu l’ea cå a spicia da paså a toula di cavaléi.

Quandu l’ea ŭa da catåi,
gha ‘ngnea uta tűl chi da cuntråå
parché gha uea fo svéltu
se nu ‘ndean in marscion.

A laueam fin a mezanoci
e ‘na coi v’na da nön la sa ‘ndurmentea,
alua i vegi ai gha dean una bacatoda
e le la laea su stramii
e l’ndea in mézu a curti dughe gh’ea sempar lå ‘na boza d’ ŏqua
e la burlea den.
E nön, giò tűti a ridi.

Certu, a sinteam ul prufum di marscion di cavaléi
chel da merda dul rűdu,
chel da merda d’n fiö piscinén
e da latrina cha gh’ea lå in cantunén,
però nön a ‘ncuminceam a ridi in prima sia
e gha deam fin a quandu ‘ndeam a cå strochi me i vilan.

Ma quandu ‘ndeam in leci,
sa ‘ndurmenteam subitu e senza pillola,
cuntenti cumé un pasaén
d’avé v’utåå tűl chi da cuntråå
senza ciapåå un quatrén.

TITOLO: Una testimonianza

Chel ca’l pö cűnta un pensiunao pitostu anzian,
cu m’al ignea batű pocű gran.

D’ul 1906 indré ul gran lo batean cunt’a verga,
mag a tűchea a destendal
o in cűrti o in suea
parché a paia a lea ancamò un po‘ verda
Chel lauò lì lo fean a matina bunua,
par fal sacò pulido sottu e sua.

A misdì dopu mangiàa tutti in curti, in pintara,
cunt a verga bati come i danòo.
Dopu ul furmentu lo giean da chenola parti
Par fal sacò anca mo.
E ribatal da pe e da co.

Sicché a paia la mitean in su a casina,
par faghi ul leciu ai bestii a matina.
E ul furmantu in bela a secu e crubiòo
al padron ga lo dean,
par pagòo ul ficiu da a tara
e da a cä c’hai gudean.

Pocu dopu una nuità
Gehe rivä a Daiågu:
Do trebbiatrici a vapur da Carnägu.
V’una in piaza granda l’an mituu,
e chenola in piazeta l’an vurzuu.

E quandu aen mituu in azion
tutti i agenti ai ‘ndean a vidé,
parché senza fadiga ga ‘ignea
giò ul furmentu dinazi
e a paia da dré.

Ul furmentu lo mitean in di sachi
E in sul câru lo mandean a cä d’ul cuntadin,
cunti i vachi.
A paia la traspurtean i oman
Tuta a falcäa,
fin a cä d’ul paisan cal o trebiäa.
Sa videa sta prucesion
Tutti i cunt in löia, i fulcäa da paia.

Magari par 50 o 60 metar,
fino a riväa a casina da métala.

Par fö funzionà a machina a vapur
ghea bisogn du acqua continuamente,
e a pumpa a man comunal
la rastea blucö cumpletamente.
Chi por genti lä
ga tuchea trä u acqua da noci
ognun par i so cä.
Insci a matina ai pudean
a supa mangiä.

Sa ga sucedea certi di…
Intantu ca i batean,
ga ‘ngnea su un tampuöl
e ul cuntadin c’al batea,
al sa sintea subito mal.
Parché u acqua ul furmentu
e ga segri ga lu bagnea,
e ga tuchea destendal anmò in suea.

Intantu ul paesi al rastea
d’acqua inlagöp
e sa pudea pŭ ‘ngni föa di cunträa.
U acqua pö
la sulavea daa tara
e paia e i raschiȏ.

Finalmenti la rivea a pisina
cha l’ea li propi indughé
adés ai fan ul marcȏo,
che da pianti da rubinia l’ea circundaa.

Che l’acqua li cunservȏ
la druean da daghi ai besti
e la purtean a cä
cunt i sidel o ul tinel
sag a l’ean là.

E pö quandu i cuntaditi ‘ngnean a cä da föa,
ai sa farmean a lavò i pé
senza pudé sűgäi
parché ul suda pé
al ghea mai.

Anca mo…par risparmià
u acqua da lavò i pé,
in curti ai mitean lò un mastel
a ai duean lavoi tutti in da chel.
I ultam ca o lavean
Inveci da matoi o burdaghean.

E pö u acqua la servia
Anca par fä cantò i sciäti
e i raneti,
e chesta chi l’ea a musica da nöci
par nun puaeti.
Finisemal chi,
parché gan saria anmò tantu da dì.

Sai disaisan i nosti por genti
sai vidaisan i “trebbiatrici”
in da piäna,
e in d’un mumentu
bäti segri e furmentu?
E a paia imbalata senza
traspurtäla tutta a fulcaa?

Oh! Se i nostar por noni
Ai ma vidaisan adesi
Circundö da tanti prugresi.
D’ul paadisu ‘ngnaissan giò
e par godi un pò da vita bela
ai sa spusaisan anmò
e cunt i dané
ca gan già incö,
ai cumpraisan anmò,
tanti fiöo.

TITOLO: Ul tempual

A gnéa sȗ dȏs a dȏsi, in fond’in fondu
un quȏi bufu da maencu a pena a pena
ma ‘l ciel l’éa scuo c’al paéa da piombu

“Preocupési nu, c’al sa’nsaina’
al desèa ul Biȏs, ma lŭ l’èa dén a teciu
ian partìì prestu, l’éa nu ‘nmo matina.

Pagamentu ian indȏi cunt u asnéen végiu;
adés ca sa sintéa a scapȏ i prum gȗti
ul caton l’éa piéen, ma a dascaagȏl l’éa pégiu.

“Ȗȗ, va lȏ griis, se nu sa bognam tűti
ca gehe dré ‘gni ul diluviu universȏl!“
Ma gehe né caazȏl e né ‘mpienil da boti,
ghe verzu nu da moal istu animȏl.

“Vȏ c’al pioo, Tugneta, curi, sveltu”
La vuséa a maméta in da a curti dul Buro
“o finìì ades da destendi, pagamentu

E sȗ da curza a ritiȏ i lanzo
in in sȗl tripian, ul cor l’éa trabulȏo
pȗse da quan l’éa ȗstuul so Carlo
finìì a guera, in sȗ ȗscciu, cunt u elmetu da suldȏo.

Adesi ul so Carlo l’é lȏ in di buschi
c’al cerca da fa moi ul caraton
da dré di pianti al vedi an’mo i tudeschi
s’al trona al senti i culpi dul canon.

Cunt a par màan u asnéen, intan c’al tampastéa
al sintéa an’mo i canzon da a so tricéa
Gio dul tripian, intan ca sona rȗm
la piza un rȏm d’ulivu in sȗ a finéstra
ul ventu al bufa gio, a cȏ piena da fȗm,

la gȏ da fȏ bȗi u ȏqua pàa minèstra;
ga ‘egn cȏ un Pinéla ciucu c’al vȏlza in lȏia i pȗgn,
al canta, al vusa, al bȏla, al pȏr fina un urchéstra.

Un ogiu tȗl muél, al cerca un po da sée,
“Cunt una béstia inscì mo a fȏ mi ’ndo ‘n paadisu?
Va lȏ vutȏ ul to ziu, purscel, nu sémpr a bée!”
Intantu da a cardénza la ciȏpa un po da risu,
canta Pinéla, canta: “Rosina mi ta spusu…”

Meza morta da pagȗa, a Tugnéta in sȗ a strȗéla
Cunt i pé frigi in da a pȏlta, ca la poncia a caratéla;
Al scalmȏna, al pioo, al trona, al tia véntu
“Gesȗmiumisericordia, l’è cumé un bumbardaméntu”

Chela noci c’ai scapéan cunt a so poa zia Francesca
quandu lé l’é burlȏo den d’una béla buȏscia fresca.
La senti i peuplȏni sguȏ da sua d’ul co,
quandu ul maéncu al bufa ga egn foa i diavaliti
i fantȏsmi e i por morti c ata fan burla gio.

La curi pisé forti adés cunt i puasiti.
La rìa ai prȗm cȏ del Sciosu, l’é quȏsi senza fiȏo.
la sa ‘nfia dem da porta: “Madona som rivȏo”.

E intantu da egn gio ȏqua a badalȗcu,
ul Pinéla in d’un cantoon cum’é un luȗcu
e gio ȏqua, ȏqua, gehe piéen giȏ tűti i fosi
a maméta lo sȏ pȗ a chi racumadȏsi.

Anca i pianti i sa strungéan, fin i frȏschi di muoon,
ga dundéa i péen e’l pȗter dul traméndu ravarzé,
in sȗ i brochi da a rȗbinia ga gnéa su a pél da capoon,
e ul Carlo da dré dul cȏru, in pintéra, sȗl santé.

Se fis da gni da boon una béla tampastȏda
ca la bȏgna i radisi e nu dumȏ a faciȏda,
a sgigutȏ i legn sichi in sȗl fioon da a schena
di quȏtar trunȏdi propi in sul so ȗscciu
di Galantom c’ai roban cunt a fȏcia da rusmȗsciu.

Ma noon ma piȏsi a ridi, e a ridaisam sempu
Ul brȗtu lìé giȏ mortu, paa’l nou gh’é sémpar tempu,
gh’é so da lumantȏsi, ma gh’é un po da bundianza,
ga nȏsi an’mo i fio, gh‘é mo da muì a speranza.

TITOLO: In da cuntrá da Kruzeta

In da cuntrá da “Kruzeta”
i don i ghean tűti a marneta
e cunt a careta a man
indean tűti a fo ul pan
in d’ul sciur Chilu pristiné
ch’al fea anca ul furné.

Intantu che ul pan lo baslutean
tűti i don ai ciciaean:
chi d’ul Carloeu, chi d’ul Pidreou;
chi da vaca ch’ai ghean in stàla
ch’ean da cambiaghi a pàia;
chi di fioeu
ch’ean da cambiaghi ul camisoeu.

E ul sciur Chilu, ogni tantu al disea: “Don,
fe nu ul marcoo da Saron”.
Intantu ai fean anca a carzenza,
metà la mangean, metà la mitean in da cardenza
par faghi pruò a chi ga gnea cà d’ul lauà.

In da cuntrá da “Kruzeta”
a sveglia da a matina
lea ul gàl e a gaina,
quand’ul gàl al cantea
tűti i oman sa alzean
e cunt’ul caratòn
indean a catò ul maagòn
par sfuiàl tűti a sia
e cantò in cumpagnia.

In da cuntrá da “Kruzeta”
indean tűti in prucession
par ciapò ul buletòn.
Tűti in fia,
vestìì da “Figlie di Maria”,
ean tűti brai tusan
ai cantean tűti i latàn.

Ghea amca i “Cunsurei”
ean brai anca quei,
ai disean tűti ul rusai
e i purtean i standai.
Anca una fia da “Cunfratei”, ghea,
tacà ul Santissimu ai stean,
e ul Crucifissu ai purtean.

Quandu a prucession la passea,
tűti i agenti s’anginűgean
a fede la pratichean.

In da cuntrá da “Kruzeta”
ghea anca una piazeta,
ga disean a “pisina”
parchè quandu al piuea
di bei lagheti sa furmea
in dué i raneti ai cantean,
e tűti in coru in cumpagnia
ai mitean alegria.

Quand’ul tempu l’ea bel
i fioeu ai giűghean i “brűsi e ul càlimon”
però ai disean anca i urazion.

In da cuntrá da “Kruzeta”
ghea ul caval e u asnin,
a scaldina e ul murté,
a burlea e ul massò,
ma chi cumandea lea sempar ul ragiò.
Una palanca da fighi e un saròcu
e ga restea fai ul pastu, parbacu!

Adessi i tempi in cambiò
ul prugres al se avanzò
e a cuntrá da “Kruzeta”
la ga pű a marneta
ma la ga l’”Alfeta”
e i agenti ai vivan tűti in alegria
e i sa fan an mò bona cumpagnia.